81. rocznica likwidacji obozu jenieckiego Stalag 319 w Chełmie

15 maja 2025 roku w 81. rocznicę likwidacji obozu jenieckiego Stalag 319 w Chełmie uczczono  pamięć ofiar  złożeniem wiązanek kwiatów w czterech miejscach pamięci związanych z funkcjonowaniem obozu. 

Wieńce zostały złożone w miejscach upamiętniających ofiary Stalagu 319: 

–  na cmentarzu jenieckim  Stalagu 319 A i 319 C przy Alei Przyjaźni,

–  przy pomniku poświęconym zamordowanym jeńcom Stalagu 319 B Szkoła    

   Podstawowa nr 8 ul. Połaniecka,

 –  na cmentarzu jenieckim Stalagu 319 B w Lesie Borek,

 –  pod pomnikiem na tzw. „Patelni”.

    Cmentarz przy Alei Przyjaźni kryje prochy, jak szacują historycy,  90 tysięcy pomordowanych i zmarłych jeńców, różnych narodowości, w tym głównie wziętych do niewoli żołnierzy Armii Czerwonej, ale także żołnierzy francuskich, angielskich, belgijskich, włoskich oraz polskich partyzantów, którzy byli więzieni przez hitlerowców w pobliskim Stalagu 319 A. Znajduje się tam 75 zbiorowych mogił jeńców wojennych. 

   Stalag 319 Chełm utworzony został latem 1941 r. dla żołnierzy Armii Czerwonej, był jednym z największych obozów jenieckich na ziemiach polskich. Składał się z trzech podobozów: Stalag 319 A w rejonie ulic Rampa Brzeska i Okszowska, 319 B w rejonie ulic Wojsławicka, Partyzantów, Lwowska oraz 319 C przy ul. Rampa Brzeska. Przeszło przez niego ponad 200 tys. jeńców, a zmarło w nim ok. 98 tys. Jego historia na terenie Lubelszczyzny zakończyła się w kwietniu 1944 r., kiedy został przeniesiony do Skierniewic.

      Organizatorem rocznicowych uroczystości był dr Andrzej Henryk Rybak ze  Stowarzyszenia Rocznik Chełmski, autor książki, Stalag 319. Międzynarodowy obóz jeniecki w Chełmie w latach 1941–1944. 

Wiązanki kwiatów w miejscach pamięci złożyli:

Poseł na Sejm RP IX i X kadencji Anna  Dąbrowska – Banaszek, Pan Andrzej Henryk Rybak, Pan Paweł Kiernikowski,  Pan Zygmunt Gardziński – Dyrektor Biura Rektora JM Rektora PANS w Chełmie prof. uczelni Beaty Fałdy, również reprezentował Pana Senatora VIII, IX i X kadencji Józefa Zająca,  Pani Elżbieta Bajkiewicz – Kaliszczuk Kierownik Biura Konsula Honorowego Ukrainy w Chełmie.

Podczas wydarzenia Samorząd Miasta Chełm reprezentowały Dorota Cieślik – II Zastępca Prezydenta Miasta Chełm oraz Agata Hołub vel Gołąb – kierownik Wydziału Promocji, Kultury i Sportu, Zbigniew Waldemar Okoń wiceprezes Lubelskiego Oddziału Związku Literatów Polskich w Lublinie, przedstawiciel Muzeum Ziemi Chełmskiej dyrektor Natalia Jędruszczak, oraz dyrektor Katarzyna Sokołowska z Chełmskiej Biblioteki Publicznej im. Marii Pauliny Orsetti, Grzegorz Czyżyk dyrektor Zespołu Szkół Technicznych, Samorząd Uczniowski, krwiodawcy. 

Cmentarz jeniecki przy al. Przyjaźni pozostaje pod opieką uczniów i nauczycieli Zespołu Szkół Technicznych w Chełmie, którzy uczestniczyli w uroczystościach wraz z Pocztem Sztandarowym.

 Działania szkoły wynikają z przystąpienia do ogólnopolskiego programu edukacyjno-wychowawczego „Nasza wspólna przeszłość – uczniowie adoptują zabytki” organizowanego przez Centrum Edukacji Obywatelskiej w Warszawie. Realizacja którego, rozpoczęła się w latach 2003/2004, po powierzeniu opieki – podpisaniu aktu adopcji decyzją Prezydenta Miasta Krzysztofa Grabczuka.

Zaleceniem Ministra Edukacji Narodowej jest również uwrażliwienie młodych ludzi na potrzebę pielęgnowania pamięci o bohaterach naszej wolności.