Patron Zespo­łu Szkół Technicznych

Zyg­munt Bohusz-Szyszko

Zyg­munt Piotr Bohusz- Szysz­ko uro­dził się 19 stycz­nia 1893 r. w Cheł­mie jako dru­gi syn majo­ra wojsk car­skich Jaku­ba Krzysz­to­fa Szysz­ko oraz Hele­ny z Witow­skich, uczen­ni­cy Igna­ce­go Pade­rew­skie­go. Do szó­ste­go roku życia pozo­sta­wał wyłącz­nie pod opie­ką mat­ki. Wycho­wy­wa­ny w duchu patrio­tycz­no-nie­pod­le­gło­ścio­wym otrzy­mał sta­ran­ne wykształ­ce­nie i roz­po­czął naukę w Pań­stwo­wym Gim­na­zjum przy uli­cy Lubel­skiej w Cheł­mie. Dal­szą edu­ka­cję kon­ty­nu­ował w Kor­pu­sie Kade­tów w Psko­wie i w Alek­san­drow­skiej Szko­le-Pod­cho­rą­żych w Moskwie, gdzie został przy­dzie­lo­ny do Pierw­szej Kom­pa­nii, któ­ra obej­mo­wa­ła poste­run­ki w pry­wat­nych apar­ta­men­tach rodzin­nych cara. Jed­no­cze­śnie stu­dio­wał rzeźbę.

W cza­sie I woj­ny świa­to­wej jako dowód­ca plu­to­nu, następ­nie kom­pa­nii w 12 Puł­ku Gre­na­die­rów Astra­chań­skich wal­czył na fron­cie austriac­kim. Cięż­ko ran­ny zna­lazł się w nie­wo­li i został inter­no­wa­ny na Węgrzech, gdzie do 1918 r. prze­by­wał w obo­zach jenieckich.

Po zakoń­cze­niu l woj­ny świa­to­wej wstą­pił w sze­re­gi odra­dza­ją­ce­go się Woj­ska Polskiego.

W paź­dzier­ni­ku 1918 r. został awan­so­wa­ny na porucz­ni­ka i jako młod­szy ofi­cer odbył kurs szko­le­nio­wy w Dębli­nie. Wkrót­cee został adiu­tan­tem dowód­cy twier­dzy dęblińskiej.

W cza­sie woj­ny pol­sko-bol­sze­wic­kiej wal­czył na fron­cie pół­noc­nym w 2 Puł­ku Strzel­ców II Dywi­zji Litew­sko-Bia­ło­ru­skiej. Pod koniec woj­ny, jako dowód­ca kom­pa­nii cięż­kich kara­bi­nów maszy­no­wych, brał udział we wszyst­kich wal­kach tego puł­ku. Dowo­dząc 1 Bata­lio­nem Kowień­skie­go Puł­ku, pod­czas obro­ny Płoc­ka, został cięż­ko ran­ny. W lip­cu 1920 r. otrzy­mał awans na kapi­ta­na. Za wyka­za­nie się nie­zwy­kłą odwa­gą i umie­jęt­no­ścia­mi dowód­czy­mi w obro­nie Płoc­ka Mar­sza­łek Józef Pił­sud­ski odzna­czył kapi­ta­na Zyg­mun­ta Bohu­sza-Szysz­ko srebr­nym Krzy­żem Orde­ru Vir­tu­ti Militari.

Jesie­nią 1921 r. został skie­ro­wa­ny do otwar­tej wła­śnie dwu­let­niej Wyż­szej Szko­ły Wojen­nej w War­sza­wie, któ­rą ukoń­czył z wyni­kiem bar­dzo dobrym. Odbył kurs pilo­tów i został absol­wen­tem War­szaw­skiej Szko­ły Nauk Politycznych.

W następ­nych latach, jako wybit­nie inte­li­gent­ny i zdol­ny ofi­cer, peł­nił odpo­wie­dzial­ne funk­cje w apa­ra­cie woj­sko­wym m.in. w Szta­bie Głów­nym, Biu­rze Ści­słej Rady Wojen­nej i Gene­ral­nym Inspek­to­ra­cie Sił Zbroj­nych. W 1932 r. otrzy­mał nomi­na­cję na zastęp­cę dowód­cy Kor­pu­su Ochro­ny Pogra­ni­cza, a dwa lata póź­niej na dowód­cę l Dywi­zji Pie­cho­ty Legio­nów w Wilnie.

W sierp­niu 1939 r. Objął dowódz­two pie­cho­ty dywi­zyj­nej 16 Pomor­skiej Dywi­zji Pie­cho­ty w Gru­dzią­dzu. Tam zastał go wybuch II woj­ny światowej.

W cza­sie kam­pa­nii wrze­śnio­wej jako dowód­ca tej dywi­zji brał udział w cięż­kich wal­kach nad Ossą i Bzu­rą, pod Gru­dzią­dzem został dwu­krot­nie ran­ny. Po roz­bi­ciu dywi­zji wraz z małą gru­pą żoł­nie­rzy przedarł się do oku­po­wa­nej War­sza­wy a póź­niej przez Sło­wa­cję na Węgry, skąd po krót­kim inter­no­wa­niu prze­do­stał się do Francji.

W Pary­żu Naczel­ny Wódz gen. Wła­dy­sław Sikor­ski mia­no­wał go dowód­cą l Dywi­zji Gre­na­die­rów, a następ­nie powie­rzył mu zor­ga­ni­zo­wa­nie i dowo­dze­nie Samo­dziel­ną Bry­ga­dą Strzel­ców Pod­ha­lań­skich. W kwiet­niu 1940 r. puł­kow­nik Zyg­munt Bohusz- Szysz­ko otrzy­mał awans na gene­ra­ła bry­ga­dy. Zaraz potem na cze­le bli­sko 5000 żoł­nie­rzy popły­nął do Nor­we­gii, gdzie dowo­dząc Samo­dziel­ną Bry­ga­dą Strzel­ców Pod­ha­lań­skich, brał udział w bitwie o Anke­nes, Beis­fjord i Narwik. Odzia­ły nie­miec­kie wal­cząc w tym rejo­nie zosta­ły pra­wie doszczęt­nie znisz­czo­ne, jed­nak z powo­du pogar­sza­ją­cej się sytu­acji we Fran­cji Naczel­ne Dowódz­two prze­rwa­ło dzia­ła­nia oddzia­łów pol­skich w Nor­we­gii. Bry­ga­da Pod­ha­lań­ska zosta­ła skie­ro­wa­na do walk w Bre­ta­nii i wkrót­ce w obli­czu nie­unik­nio­nej klę­ski Fran­cji rozwiązana.

Po kapi­tu­la­cji Fran­cji gen. Zyg­munt Bohusz-Szysz­ko prze­do­stał się do Anglii, gdzie został dowód­cą Pol­skie­go Ośrod­ka Wyszko­le­nio­we­go l Kor­pu­su w szkoc­kiej miej­sco­wo­ści Crawford.

W paź­dzier­ni­ku 1940 r. za wal­ki w Nor­we­gii Naczel­ny Wódz gen Wła­dy­sław Sikor­ski odzna­czył go Zło­tym Krzy­żem Vir­tu­ti Mili­ta­ri oraz Nor­we­skim Krzy­żem Wojen­nym z Mieczem.

W fecie 1941 gene­rał otrzy­mał nomi­na­cje na sze­fa Pol­skiej Misji Woj­sko­wej w Związ­ku Radziec­kim, gdzie dał się poznać jako wytraw­ny poli­tyk i dyplo­ma­ta. W imie­niu Naczel­ne­go Wodza pod­pi­sał pol­sko-radziec­ką umo­wę woj­sko­wą regu­lu­ją­cą spo­sób two­rze­nia pol­skich jed­no­stek. W mar­cu 1942 r. gen. Zyg­munt Bohusz-Szysz­ko został sze­fem szta­bu Armii Pol­skiej w ZSRR. Po ewa­ku­acji Armii Pol­skiej ze Związ­ku Radziec­kie­go do Ira­ku wyzna­czo­no go na dowód­cę 5 Kre­so­wej Dywi­zji Pie­cho­ty na Środ­ko­wym Wscho­dzie w krot­ce został zastęp­cą dowód­cy II Kor­pu­su gene­ra­ła Wła­dy­sła­wa Andersa.

Po wylą­do­wa­niu II Kor­pu­su na kon­ty­nen­cie euro­pej­skim gene­rał Zyg­munt Bohusz-Szysz­ko uczest­ni­czył we wszyst­kich bitwach kam­pa­nii wło­skiej: mię­dzy inny­mi o Mon­te Cas­si­no, Anko­nę i Bolo­nię. W lutym 1945 r. objął dowódz­two II Kor­pu­su Pol­skie­go. Za wybit­ny wkład w two­rze­nie Armii Pol­skiej i zwy­cię­stwa II Kor­pu­su awan­so­wał na gene­ra­ła dywizji.

Po zakoń­cze­niu II woj­ny świa­to­wej pozo­stał we Wło­szech i dowo­dził II Kor­pu­sem do momen­tu jego roz­wią­za­nia. W 1947 r. wyje­chał do Wiel­kiej Bry­ta­nii wybie­ra­jąc życie na emi­gra­cji. Mimo że karie­ra woj­sko­wa gene­ra­ła Zyg­mun­ta Bohu­sza-Szysz­ko dobie­gła koń­ca, echa woj­ny wra­ca­ły do nie­go jesz­cze w życiu cywil­nym. W 1945 r. gene­rał de Gaul­le zapro­sił go do Pary­ża, gdzie wrę­czo­no mu Ofi­cer­ski Krzyż Legii Honorowej.

Gene­rał Zyg­munt Bohusz-Szysz­ko osie­dlił się na sta­łe w Lon­dy­nie. Żyjąc na emi­gra­cji z zaan­ga­żo­wa­niem poświę­cał się dzia­łal­no­ści kom­ba­tanc­kiej oraz pra­cy publi­cy­stycz­nej i pisar­skiej. Publi­ko­wał arty­ku­ły i wspo­mnie­nia w lon­dyń­skich tygo­dni­kach emi­gra­cyj­nych. Był aktyw­nym człon­kiem Związ­ku Lite­ra­tów Pol­skich na Obczyź­nie, a w latach 1965 – 1966 jego pre­ze­sem. Pia­sto­wał tak­że waż­ne funk­cje w pol­skich wła­dzach emi­gra­cyj­nych. W latach 1977 – 1982 był Gene­ral­nym Inspek­to­rem Sił Zbroj­nych na Zacho­dzie. Opie­ko­wał się sztan­da­ra­mi woj­sko­wy­mi zło­żo­ny­mi w Insty­tu­cie im. Gene­ra­ła Wła­dy­sła­wa Sikor­skie­go w Lon­dy­nie. W uzna­niu poświę­ce­nia i zasług dla kra­ju Rząd Pol­ski na Obczyź­nie odzna­czył gene­ra­ła Orde­rem Odro­dze­nia Polski.

Gene­rał Zyg­munt Bohusz-Szysz­ko zmarł 20 czerw­ca 1982 roku prze­żyw­szy 89 lat. Zgod­nie z życze­niem gene­ra­ła jego pro­chy spro­wa­dzo­ne zosta­ły przez żonę Marię i cór­kę Elż­bie­tę Eaton do Pol­ski i 29 wrze­śnia 1997 r. pocho­wa­ne na war­szaw­skich Powąz­kach ze wszyst­ki­mi hono­ra­mi god­ny­mi bohatera.

Bio­gra­fia gen. Zyg­mun­ta Bohusz--Szysz­ko 

zosta­ła opra­co­wa­na w opar­ciu o zbiór

doku­men­tów jego cór­ki Elż­bie­ty Hele­ny Eaton 

z domu Bohusz-Szyszko