80. rocznica likwidacji obozu jenieckiego Stalagu 319 w Chełmie

Dnia 15 maja 2024 r. w 80 rocz­ni­cę likwi­da­cji obo­zu jeniec­kie­go Sta­lag 319 w Cheł­mie uczczo­no  pamięć ofiar  zło­że­niem wią­za­nek kwia­tów w czte­rech miej­scach pamię­ci zwią­za­nych z funk­cjo­no­wa­niem obo­zu.

Wień­ce zosta­ły zło­żo­ne w miej­scach upa­mięt­nia­ją­cych ofia­ry Sta­la­gu 319: na cmen­ta­rzu jeń­ców wojen­nych ze Sta­la­gu 319A i 319C przy Alei Przy­jaź­ni, pod pomni­kiem ku czci jeń­ców wojen­nych ze Sta­la­gu 319 przy Szko­le Pod­sta­wo­wej nr 8 oraz na cmen­ta­rzu jeń­ców wojen­nych ze Sta­la­gu 319 B w lesie Borek w Cheł­mie i Pomni­ku „Patel­ni”.

Cmen­tarz przy Alei Przy­jaź­ni kry­je pro­chy  60 tysię­cy pomor­do­wa­nych i zmar­łych jeń­ców, róż­nych naro­do­wo­ści, w tym głów­nie wzię­tych do nie­wo­li żoł­nie­rzy Armii Czer­wo­nej, ale tak­że żoł­nie­rzy fran­cu­skich, angiel­skich, bel­gij­skich, wło­skich oraz pol­skich par­ty­zan­tów, któ­rzy byli wię­zie­ni przez hitle­row­ców w pobli­skim Sta­la­gu 319 A. Znaj­du­je się tam 75 zbio­ro­wych mogił jeń­ców wojen­nych.

Sta­lag 319 Chełm utwo­rzo­ny został latem 1941 r. dla żoł­nie­rzy Armii Czer­wo­nej. Był jed­nym z naj­więk­szych obo­zów jeniec­kich na zie­miach pol­skich. Skła­dał się z trzech podo­bo­zów: Sta­lag 319 A w rejo­nie ulic: Ram­pa Brze­ska i Okszow­ska, 319 B w rejo­nie ulic: Woj­sła­wic­ka, Par­ty­zan­tów, Lwow­ska oraz 319 C przy ul. Ram­pa Brze­ska. Prze­szło przez nie­go ponad 200 tys. jeń­ców, a zmar­ło w nim ok.
98 tys. Jego histo­ria na tere­nie Lubelsz­czy­zny zakoń­czy­ła się w kwiet­niu 1944 r., kie­dy został prze­nie­sio­ny do Skier­nie­wic.

Orga­ni­za­to­rem rocz­ni­co­wych uro­czy­sto­ści był dr Andrzej Hen­ryk Rybak ze Sto­wa­rzy­sze­nia Rocz­nik Chełm­ski, autor książ­ki, Sta­lag 319. Mię­dzy­na­ro­do­wy obóz jeniec­ki w Cheł­mie w latach 1941–1944.

Wią­zan­ki kwia­tów w miej­scach pamię­ci zło­ży­li:

Pan Andrzej Hen­ryk Rybak, pan Paweł Kier­ni­kow­ski, Dyrek­tor Biu­ra Rafał Bukow­ski repre­zen­to­wał Poseł na Sejm RP IX i X kaden­cji Annę  Dąbrow­ską – Bana­szek, pan Zyg­munt Gar­dziń­ski repre­zen­to­wał pana Sena­to­ra VIII, IX i X kaden­cji Józe­fa Zają­ca, a pan Wie­sław Dziu­biń­ski repre­zen­to­wał spo­łecz­ność aka­de­mic­ką Pań­stwo­wej Aka­de­mii Nauk Sto­so­wa­nych w Cheł­mie. Pani Elż­bie­ta Baj­kie­wicz – Kalisz­czuk Kie­row­nik Biu­ra Kon­su­la Hono­ro­we­go Ukra­iny w Cheł­mie, pan Krzysz­tof Kupracz Wice­pre­zes Zarzą­du Fun­da­cji Part­ner­stwo i Współ­pra­ca.

Pod­czas wyda­rze­nia mia­sto Chełm repre­zen­to­wa­ły: pani Rena­ta Cie­pło­wicz — Sekre­tarz Mia­sta Chełm,

pani Ane­ta Szo­stak — dyrek­tor Depar­ta­men­tu Pro­mo­cji Kul­tu­ry i Spor­tu, pani Agniesz­ka Walew­ska-Mak­sy­miuk — Dyrek­tor Depar­ta­men­tu Oświa­ty.

Na uro­czy­sto­ści obec­ni byli tak­że : przed­sta­wi­cie­le Muzeum Zie­mi Chełm­skiej, Chełm­skiej Biblio­te­ki Publicz­nej, pan Grze­gorz Czy­żyk — Dyrek­tor Zespo­łu Szkół Tech­nicz­nych, Samo­rząd Uczniow­ski ZST, krwio­daw­cy.

Cmen­tarz jeniec­ki przy al. Przy­jaź­ni pozo­sta­je pod opie­ką uczniów i nauczy­cie­li Zespo­łu Szkół Tech­nicz­nych w Cheł­mie, któ­rzy uczest­ni­czy­li w uro­czy­sto­ściach wraz z Pocz­tem Sztan­da­ro­wym.

Dzia­ła­nia szko­ły wyni­ka­ją z przy­stą­pie­nia do ogól­no­pol­skie­go pro­gra­mu edu­ka­cyj­no-wycho­waw­cze­go „Nasza wspól­na prze­szłość — ucznio­wie adop­tu­ją zabyt­ki” orga­ni­zo­wa­ne­go przez Cen­trum Edu­ka­cji Oby­wa­tel­skiej w War­sza­wie. Jego reali­za­cja roz­po­czę­ła się w latach 2003/2004 po powie­rze­niu opie­ki – pod­pi­sa­niu aktu adop­cji decy­zją Pre­zy­den­ta Mia­sta Krzysz­to­fa Grab­czu­ka.

 Infor­ma­cje zwią­za­ne z 80. rocz­ni­cą likwi­da­cji obo­zu jeniec­kie­go przy­go­to­wał p. Mariusz Śli­wa.